Aro garaikidea (1789-1936)
Euskal gizarteak aldaketa handiak jasaten ditu : gerlek (frantses iraultzak, Napoleonen inbasioak, karlistadek), industria aroaren sortzeak, migrazioek, herrien husteak eta hirien garapenak, eskolaratze eta soldadutza nahitaezkoek aldatzen dute euskararen egoera soziolinguistikoa.

Hego Euskal Herrian beherakada hau biziki larria da.
Ipar Euskal Herriko 
Etxepare Institutuak Iván Igartuak eta Xabier Zabaltzak idatzitako "Euskara" liburuxka argitaratu du bertsio numeriko elebidun batean (euskaraz, frantsesez). Edizio berezi hau 
Erramun Bachoc soziolinguista eta EKE-ko lehendakari ohiak idatzi dituen euskal soziolinguistikaren inguruko kronikak