Euskal kantua & musika

Behin bazen… 20 000 urte inguruko sai-hezur zilatu bat : honela has liteke euskal kantuaren eta musikaren historia.

Alabainan, historiaurreko hiru zilodun flauta hori, 1961ean Eugène Passemard arkeologoak Izturizeko harpeetan atxemanik, Europa osoan aurkitu musika tresnarik zaharrena da. Honen itxurak eta ziloen antolaketak uzten dute pentsatzera gaurko txistuaren eta xirularen arbasoa izan litekeela.

Joanikot pastoraleko musikariak (2017) © Séverine Dabadie
Joanikot pastoraleko musikariak (2017) © Séverine Dabadie

Oraino gaur egun Euskal Herrian, jende anitzek jotzen dute ohiko soinu tresna bat edo beste. Horrek erakusten du musika ondoriotasun zahar hori oraindik bizi-bizirik dagoela. Gorriti, Guridi, Sarasate edo Ravel bezalako euskal jatorrizko konpositore handien ekarpenek ere aberastu dute ondare hori.

Musika unibertso honetan, luzaz, a cappella kantuak funtsezko tokia izan du.

1960 urteetatik goiti, euskaraz kantatzearen hautua eginez eta beren kantu propioak sortuz, artista batzuek euskal musikaren panorama erabat aldatu dute.

Gaia sakontzeko

Berri txarrak taldea © Fred Berruet
Berri txarrak taldea © Fred Berruet

Euskal kantagintza: pop, rock, folk

Etxepare Institutuak Jon Eskisabel-ek idatzitako Euskal kantagintza liburuxka argitaratu du bertsio numeriko elebidun batean, euskaraz eta frantsesez. Edizio berezi hau dohainik deskarga daiteke PDF formatuan.

Marina Beheretche
Marina Beheretche

Euskal musika klasikoa

Karlos Sánchez Ekiza-k idatzitako Musika klasikoa liburuxka argitaratu du bertsio numeriko elebidun batean Etxepare Institutuak, euskaraz eta frantsesez. Edizio berezi hau ere dohainik deskarga daiteke PDF formatuan.

Mikel Laboa © DR
Mikel Laboa © DR

Musika Euskal Herrian, 1968-2018

Bilboko Arte ederren Museoan 2018an aurkeztu zen erakusketan Xabier Erkizia musikariak idatzi testuek azken bost hamarkada hauetako Euskal Herriko musika eta soinu-praktiken ikuspegi historikoa eskaintzen zuten. Hemen daude eskuragarri museoaren eta egilearen kortesiaz (PDF). 

Maddi Oihenart © Loraldia
Maddi Oihenart © Loraldia

Kantuketan, kantua Euskal Herrian

Kattalin Totorika kazetari-itzultzaileak 2006an "Kantuketan" Ocora Radio France disko bikoitzarendako idatzi testua. Sintesia bat baino bidaia-gida bat euskal kantuaren historian eta istorioetan gaindi.

Josean Artze © Séverine Dabadie
Josean Artze © Séverine Dabadie

Euskal musikaren kronologiak

Artxiboko dokumentu, disko edo gertakari batzuetan oinarritzen diren euskal musikaren kronologia edo timeline hariak. Musikazale eta aditu ikuspegi desberdinetatik abiatuz. 

Mikel Laboaren omenez © Gaizka Iroz
Mikel Laboaren omenez © Gaizka Iroz

Partiturak

Zonbait musikarik nahi izan dituzte beren partiturak Euskal kultur erakundearen webgunean denen eskura jarri koru kantuaren garapenaren sustatzeko.