Saioak eta txapelketak

Bertsularia publiko aitzinean kantuz ari den bitartean, garrantzi guti eman ohi zaion saio antolakuntzako eragileak aipatuko ditugu, Euskal Herriko lurraldeetako txapelketak zerrendatu ondoan.

2022ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko finalaurrekoa Baionan © Patxi Beltzaiz
2022ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko finalaurrekoa Baionan © Patxi Beltzaiz

Txapelketak

  • Iparraldeko Bertsulari Xapelketa Xi-La-Ba (2008tik goiti)
  • Nafarroako Bertsolari Txapelketa (1936tik goiti)
  • Gipuzkoako Bertsolari Txapeketa (1959tik goiti)
  • Arabako Bertsolari Txapelketa
  • Bizkaiko Bertsolari Txapelketa

Lurralde bakoitzeko ordezkariek lau urtetarik antolatzen den Euskal Herriko txapelketa nagusian parte hartzen dute. Hitzordu nagusia. Txapelketa hau aipatzerakoan, internetzaleari gomendatuko diogu erreferente dagon Bertsozale elkartearen ataria.

Saio antolakuntza

Bertsu-saioa da, bertsularitzaren alderdirik erakargarriena eta ikusgarriena ezin uka, komunikazio ariketa berezi honek gogo bizitasuna, umorea, poesia, bihotz barnatasuna eskaintzen baitu. Baina bertsulariak argitan emaiteak eragile desberdinen lana eragiten du, guti edo aski ezagutzen direnak.

Epailea

Epaimahaia. E. H.ko Bertsolari Txapelketa nagusia 2009 (EKE - Maite Deliart)
Epaimahaia. E. H.ko Bertsolari Txapelketa nagusia 2009 (EKE - Maite Deliart)
Xoko batean, mahai batean jarririk hor ditugu epaileak zintzo-zintzo eta serios puntuazio lanetan ari, lehiaren eta txapelketaren sailkapenean oinarritzen baita. Honek dakar bertsularitzaren kontraesana, Jon Sarasuak dion bezala "bertsularitza eta leihaketa ez baidatoz bat". Lehia izpiritu horren gatik bertsulari batzuk nahiago dute plazako saioetan parte hartu. Baina aldi berean, bertsu-lehiaketak bultzada bat ematen dio bertsularitzari baita ikuspena gizartearen aurrean.

Gai-egilea eta gai-emailea

Gai-egileak, izan bertsu-saioetarako, ala afari edo txapelketarako, bertsulariei proposaturiko gaiak asmatzen ditu. 

Joana Itzaina gai-emailea. E.H.ko Bertsolari Txapelketa nagusia 2009, final-laurdena, Uztaritze. (EKE - Jakes Larre)
Joana Itzaina gai-emailea. E.H.ko Bertsolari Txapelketa nagusia 2009, final-laurdena, Uztaritze. (EKE - Jakes Larre)
Gaiak garrantzia eta eragin zuzena dauka bertsulariek onduko dituzten bertsoaldietan, inspirazioaren gorabeheretan, lagungarri edo oztopo.

Gai-emailea, bertsu-saioaren aurkezlea da, askotan gai-egile taldean parte hartzen duena. Bertsulariek honen gidaritzapean kantatzen dute.

Joana Itzainak 2009ko Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa nagusian lehen aldiz gai-egile taldean parte hartu zuen eta Uztaritzeko final-laurdenetan gai-emaile izan zen. Haren lekukotasuna bildu genuen eta azaltzen digu "gai-egile taldean parte-hartzea abentura bat dela".

Bertsozale elkarteak epaileei eta gai-jartzaileei zuzendutako formakuntzak proposatzen ditu, "ofizio" horiek, bertsulariarena bezala, ikasten baitira.